John Washam, eğitimini ekonomi alanında tamamlamış ama kariyerini web programcısı olarak yapmış biri. Başarılı olan bir kaç iş de kurmuş. Hayatını bu alandan kazanıyor. Kariyerini, çocukluğunda hayal ettiği yazılım geliştiricilik üzerine kurduğunu, iyi bir yazılımcı olduğunu düşünürken bunun doğru olmadığı gerçeğiyle yüzleşmiş. Bundan birkaç yıl önce iş aramaya karar verdiğinde, aslında...
Hoca güzel yazmış. Yazıda değinilmeyen bazı noktalara vurgu yapmak isterim. Bu tür sanal paraların neden şimdi ortaya çıktığını sormamız gerekir. Bunu yanıtlayabilmek için de küresel düzeyde ticaretin nasıl yapıldığını ve yeni bir evreye girilip girilmediğini anlamak lazım. İkinci dünya savaşından sonra Batı'nın kurtarıcısı ABD savaş masraflarını ve hak ettiği ödülü dolaylı yoldan almak adına dünya piyasalarında hakimiyetini ilan etti. Dünya ticaretinin önemli bir kısmı dolar üzerinden yürütülmekte ve "petrodolar" gibi bir kavrama bile sahip durumdayız ki bu da enerji kaynaklarının alış-verişinde doların birim olarak kullanıldığı anlamına geliyor. Şimdi bu özetin özeti şu demek, dünyanın neresinde ve kim ticaret yapıyor olursa olsun, ABD'nin bu durumdan kazanç elde ettiği anlamına geliyor. Yani ülkenizin toprağından çıkan petrolü satarken ya da aliexpressten kendinize don alırken alıcı-aracı-satıcı dışında sürekli bu işten para kazanan birisi daha var. Üstelik bu dev kazancı elde etmek için bir şey üretmesi gerekmiyor.
Bu o kadar tatlı bir kazanç şekli ki buna gelebilecek herhangi bir zeval için akla hayale sığmayacak ölçüde askeri yatırım yapılabilmekte ve sırf bu durumu korumak adına dünyanın herhangi bir yerinde savaşmaya hazır olunabilmekte. Bu koşulları aynı bir lider şempanzenin kabadayılık yapmadan konumunu koruyamaması gibi kaba kuvvet uygulamadan yürütmenin bir yolu yok. Bu tatlı kazancı elde etmek isteyenler olacağı gibi kendi emeklerinin sömürülmesini istemeyen birkalabalık da her daim söz konusu elbette. Sonuçta bu bir sömürü düzenidir.
Diğer taraftan petrol ve diğer organik temelli enerji türleri tükenmek zorunda olan kaynakladır. Çok uzak olmayan bir gelecekte petrol kullanım dışı kalacak ve yenilenebilir enerji onun yerini alacak. Bu enerji alışverişinin küresel düzeyde ortadan kalkması veya oldukça azalması anlamına geliyor. Ticareti yapılmayan malın para birimi de olmaz (yani rezerv para), o yüzden dünya çapında ekonomik bir dönüşümün eşiğindeyiz. Eski düzenden yararlananların sonucu değiştirmesine olanak yok ama bu durumu geçiktirebildikleri kadar geçiktirmeleri takip edebilecekleri tek seçenek.
Tabloyu böyle özetin özeti şeklinde sunduktan sonra bitcoin ve benzerlerinin rolünü daha iyi anlayabiliriz. Mevcut durumda bu tür sanal paralar dünya ticaretinin üzerindeki hegemonyaya karşı ortaya çıkmış tepkilerden ibaret aslında. Örneğin mahkeme yolu ile wikipedia bağış sistemi durdurulduğunda bitcoin girdi devreye. Bu sadece bir ön kapışmaydı çünkü asıl mesele şu ki dünyadaki bir çok ülke artık birilerinin haksız kazanç sağlamasına somut adımlar atarak karşı çıkıyor.